Yapılarda ve yapılar içerisindeki elektrik şebekelerinde reaktif güçler birçok önemli riske neden olabilmektedir. Bu risklerin çok düşük bir seviyeye çekilmesi ve bir nevi engellenmesi açısından da kompanzasyon uygulaması yapılır. Uygulamanın gerçekleştirildiği nokta ise kompanzasyon panosu olarak bilinir. Günümüzde birçok farklı tesiste ve yapıda elektrik güvenliği açısından bu panolar bir tedbir şeklinde kullanılmaktadır.
Kompanzasyon Panosu Nedir?
Tesisat ve işletmelerde elektriğin düzenli bir şekilde kullanılabilmesi için ana panolar dışında bazı düzenlemeleri gerçekleştirecek ek panolar kullanılır. Yine bir elektrik panosu türü olarak da kompanzasyon panosu çeşitler arasında bulunmaktadır. Panonun tanımının yapılmasından önce ise kompanzasyon kavramını açıklamak gerekebilir.
Elektrik şebekelerinde aktif ya da reaktif bir şekilde yer alan güç belirli noktalarda ortaya çıkar. Reaktif güç ise trafo, motor veya aydınlatma gibi noktalarda çalışma sırasında görülürken, aşırı yükselmeye başladığında enerji kaybı oluşturur ve yüksek bir enerji maliyeti ortaya çıkarır. Bu durumun engellenmesi yani daha düşük bir reaktif güç ortaya çıkması için yapılan işlem kompanzasyon olarak bilinir.
Kompanzasyon panosu ise bir elektrik sisteminde kompanzasyon işleminin gerçekleştirilmesi için değişen bileşenler ile oluşturulan pano çeşididir. Bu elektrik panosu dahilinde yer alan bileşenler arasında aşağıdaki ekipmanlar yer alabilir.
- Kontaktör
- Kondansatör
- Bağlantı iletici
- Sigorta
- Voltmetre ve ampermetre ya da multimetre (Modern panolarda artık voltmetre ve ampermetre ayrı ayrı ayrı kullanılması yerine multimetre tercih edilebilmektedir.)
- Şalter
- Bakır baralar
- Kosinüsfimetre
- Reaktif güç kontrol rölesi yer alabilir.
Malzemeler yüksek uluslararası standartlara uygun olarak seçilir ve üretim yapılır.
Elektrik sistemlerinde gerilim ve akım ayrı birer değer olarak ele alınır. Bu değerler arasında da her zaman bir faz farkı bulunabilir. Fakat bu farkın olabildiğince küçük bir değere indirgenmesi sayesinde sistemlerde ve yapılarda karşılaşılabilecek riskler indirgenir. Yani kompanzasyon panosu reaktif güçleri olabildiğince düşük hale getirirken, bu işlem sırasında cosϕ açısından bir düzenleme yapılması gerekir ve güç faktörü 1 olarak yeniden tespit edilir.
Kompanzasyon Panosu Ne İşe Yarar?
Günümüzde güncel yönetmeliklere bağlı olarak eğer bir işletmede 9KW ya da üzeri elektrik kullanımı bulunuyorsa, mutlaka kompanzasyon panosu kullanımı da mecbur tutulmaktadır. Çünkü Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından uygulanan yönetmeliklere bağlı olarak işletmelerde kompanzasyon panosu bulunmadığında; reaktif bedellere göre cezai yaptırım ile karşılaşılmaktadır. Pano reaktif gücü belirli bir seviyede tutmayı sağlarken, fazla elektrik tüketimini engeller ve yükleri azaltarak hasarları da ortadan kaldırabilir.
Kompanzasyon panosu kullanılmadığında yüksek reaktif güç değerleri herhangi bir hasar oluşturmasa da hem kısa hem uzun vadede elektrik faturalarında çok büyük bir yükselmeye neden olabilir. Bu noktada panonun kullanılması ile birlikte bakımlarının da düzenli yapılması en önemli ayrıntılar arasında yer alır. Örnek olarak markamız tarafından deneyimli bir ekip ile gerçekleştirilen kurulumdan sonrasında özellikle yıllık periyodik pano bakımları da sağlanmaktadır. Hatta periyodik bir takvim ile bakımlar sürdürülebilir bir hale getirilmektedir.
Endüstriyel tesisler, enerji dağıtım şebekeleri, fabrikalar, kurumlar veya değişen birçok yapı içerisinde kompanzasyon panosu içerisindeki gerekli ekipmanlar ile önemli bir işlev ortaya koyar. Bir tesisatta reaktif enerji her ne kadar gerekli bir yapıya sahip olsa da reaktif gücün çok yüksek bir değere ulaşmaması gerekir. Örnek olarak motorlar aktif güç kullandıkları gibi reaktif güç ihtiyacına da sahiptirler. Eğer bu gibi bir durum yer alıyorsa, motor gibi ekipmanlara çok yakın bir noktada reaktif güç oluşturulması için kompanzasyon panosu kullanılır. Pano dahilindeki kondansatörler gereken reaktif gücü sağlarken, elektrik tesisatında doğru bir dolaşım ile verimli kullanımı ve değerlerin yükselmemesini sağlarlar.
Kompanzasyon için gereken bileşenleri bulunduran ve düzenli bir kurulum ile kullanıma hazır hale getirilen panolar, bugün özellikle endüstriyel tesisler ve ticari kurumlarda yer almaktadır. Çünkü EPDK kuralları gereği yüksek reaktif enerji ceza bedelleri ile karşılaşılmaması için önemli bir gereklilik oluşturur. Pano kullanımı sayesinde enerji kullanımında tasarruf elde edilirken, enerjinin daha kaliteli bir şekilde aktarılması ve güvenlik avantajı ile birlikte verimlilik elde edilmesi mümkün hale gelir.
Kompanzasyon panosu örnek olarak bir endüstriyel işletmede reaktif güç ihtiyacı duyan ekip ve ekipmanların kullanımı için düzenli bir elektrik şebekesi elde edilmesine yardımcı olur. En önemli işlevleri arasında karşılaşılabilecek reaktif ceza bedellerinin engellenmesi yer alırken, tesisatlarda uzun ömürlü bir kullanımı da sağlar. Elektrik şebekesinde reaktif güç artışı, voltajın düşmesine sebep olurken; bu riskin önüne geçmeye yardımcı olur. Ayrıca gereksiz bir şekilde kullanılabilecek enerji maliyetleri arttırırken, enerjinin israf olmasına da neden olur ve bu neden ile otel, alışveriş merkezi, hastaneler veya okullar gibi birçok noktada da kullanılabilir.
Kompanzasyon Panosunun Özellikleri Nelerdir?
Kompanzasyon panosunun temel özelliği, kondansatör gruplarının kontrol edilmesi olarak tanımlanabilir. Kompanzasyon panosu, güç katsayısının düzeltilmesinde kullanılmaktadır. Reaktif güç kontrol rölesi ile sırasıyla devreye alınır ve güç katsayısını düzeltirler.
Kompanzasyon panosu dahili ve harici olarak montaj edilebilir. Harici panoların üstü eğimli çatı yapılmalıdır. Ayrıca havalandırma panjurlarının da bulunmaması gerekir.
Dahili kompanzasyon panosunda ise havalandırma panjurları yer almalıdır. Büyük panolarda kondansatörlerin havalandırılması için aspiratörler yer almalıdır. Kondansatörlerin konulacağı özellikte yeterli oranda raflar yer almalıdır.
Kompanzasyon Panosu Nerelerde Kullanılır?
Kompanzasyon panosu, endüstriyel tesisler ve ticari binalar tarafından kullanılmaktadır. Aksi halde yüksek reaktif enerji bedelleri ödemek durumunda kalabilmektedirler.
Kompanzasyon Panosunun Kazanımları Nelerdir?
Kompanzasyon kazanımları ile işletmeler indüktif ve kapasitif enerji bedeli ödemezler. Kompanzasyon bedeli ile işletmelerde bazı kazanımlar elde edilmektedir. Bu kazanımlar şu şekilde sıralanabilir;
Enerji Tasarrufu: İşletmelerin tükettikleri aktif enerjinin yüksek verimli olması sağlanır. Elektrik giderleri azaltılır.
Ekipman Verimliliği: Trafoların daha yüksek yük yüklenmesine imkan tanır.
Enerji Kalitesi: Ani gerilimlere karşı sistem ve ekipmanların korunmasını sağlar.
Sistem Güvenliği: Ani yük değişimlerine karşı kablolarda meydana gelebilecek ısınmalara karşı kayıpları önlemiş olur.
Kompanzasyon Panosu Fiyatları
Panolar genel olarak içerisinde belirli bileşenlerin yer aldığı ve işlevlerine göre özel bir şekilde tasarlanan elektrik ekipmanlarıdır. Örneğin; kompanzasyon panosu sayılan temel bileşenler ile birlikte değişen boyutlarda kullanım gerçekleştirecek kurum, işletme veya yapılar için özel bir şekilde üretilir. Talep edilen değerler ve ihtiyaç duyulan reaktif güç gibi ayrıntılar hesaba katılarak bir kompanzasyon sistemi bu şekilde kurulur.
Kompanzasyon sistemlerinde kurulum gerçekleştirilirken pano çok iyi bir şekilde montaj edilmeli ve parçaların kurulumları testler yapılarak düzenli bir şekilde sağlanmalıdır. Harici veya dahili sistemlerde pano kurulumları yapılırken, özellikle güvenlik önlemlerine ve uluslararası standartlara dikkat edilmelidir. Seçim noktasında da iyi bir malzeme kalitesi, otomasyonda geniş alternatifler, bakım desteği ve enerji ihtiyacına uygun seçim üzerinde durulmalıdır.
Panonun seçilmesi, üretilmesi, uygulanması ve montajı gibi her aşama kompanzasyon panosu için fiyatlandırmada da önemli değişimler oluşturmaktadır. Panolar boyutlarına, bileşenlerine, kuruldukları noktaların ihtiyaçlarına, farklı bütçe ve özelliklere göre markamız tarafından geniş bir fiyatlandırma ile sizlere sunulabilmektedir. Özel bir tasarım ile kompanzasyon panosu için doğru uygulamada en iyi fiyatlandırmanın alınabilmesi açısından da AR Elektrik olarak markamız ile iletişime geçebilirsiniz.
