Elektriğin kullanıldığı yapılarda oluşturulan sistemler ve tesisatlarda bazen yük dengesiz bir hale gelebilir ve faz kaybı gibi sorunlar yaşanabilir. Bu gibi durumlarda elektrik enerjisini sağlıklı bir şekilde elde edemeyen cihaz ve sistemler arıza ortaya çıkarabilirken, bu risklere karşı faz koruma rölesi gibi bir ekipman kullanılabilmektedir. Bu ekipman temel olarak cihazlarınızı ve tesisatınızı güvenli bir hale getirirken, enerjide yüksek sarfiyatı engelleyebilir.
Faz Koruma Rölesi Nedir?
Elektrik devre ve tesisatları içerisinde kritik bir noktada yer alan faz koruma rölesi isimli ekipman, temelde elektrik devresi üzerindeki faz sıralamasında kontrol sağlar. Eğer bu sıralamada herhangi bir problem yer alıyorsa, elektrik tesisatına bağlı sistem veya cihazların korunmasına yardımcı olur. Yani bu yapısı ile birlikte faz röleleri düzgün bir elektrik tesisatı için kullanılır.
Teknik olarak faz koruma rölesi elektrik devrelerinde faz hatası risklerini denetleyen ve güvenli bir çalışma sağlayan elektrik ekipmanıdır, denilebilir. Bu ekipman 3 faz bulunan bir sistem içerisinde fazlardaki bu sıralamanın sorunlu olup olmadığını gözden geçirir. Eğer bir sorun bulunmuyorsa, elektrik akımı doğru bir şekilde iletimini sürdürürken; faz hatası ile karşılaşıldığında ya da bir dengesizlik olduğunda ise tesisat durarak cihaz ve sistemler pasif hale gelir ve bir uyarı ortaya çıkar.
Faz Koruma Rölesi Çeşitleri Nelerdir?
Geniş bir uygulama alanına sahip olan bu ekipmanlar, elektrik devrelerinde güvenlik için yer alır. Aşağıdaki listede ifade edilen değişen çeşitlere sahip olarak da kullanım noktalarında tercih edilmektedir.
- Motor koruma rölesi olarak bilinen ürün çeşidi sanayide yer alan elektrikli motorlarda güvenilir bir şekilde çalışma ve koruma sağlar. Çünkü tesisattaki faz sıralamalarında bir problem yer aldığında; motorlarda aşırı yükleme ortaya çıkabilir, elektriksel sorunlar nedeni ile motor arızaları ile karşılaşılabilir ve yüksek akım ya da gerilim nedeni ile aşırı ısınma yaşanabilir. Röle motorun sağlıklı koşullarda çalışmasını ve eğer bir problem yer alıyorsa da motorun durdurulmasını ve korunmasını sağlar.
- Faz sırası röleleri ise elektrik panoları içerisinde yer alarak, faz sıralamasını gözden geçirir. Sıralama hataları ya da dengesizliklerde devrenin pasif hale gelmesini ve bu sayede hem devrenin hem de devreye bağlı ekipman ve sistemlerin korunmasını sağlar.
Faz Koruma Rölesi Ne İşe Yarar?
Elektrik devrelerine bağlı motor veya elektrikli cihazların yüksek veya düşük akım değerleri ile karşılaşması sonucunda yangından aşırı ısınmaya veya kısa devreden arızaya kadar birçok risk ortaya çıkabilir. Bu neden ile elektrik devrelerinde faz koruma işlemi gerçekleştirilmesi çok önemli bir noktadır. Devrede kullanılan motor koruma röleleri veya sıralama röleleri devrede ve bağlı cihazlarda daha uzun kullanım ömrü sağlarken tehlikelere karşı koruma oluşturur.
Faz koruma rölesi elektrik devre ve tesisatlarında ortaya çıkabilecek faz hatalarından dolayı oluşabilecek risklerin önüne geçerken, sisteme güvenlik avantajı kazandır. Bu durum sağlıklı ve uzun ömürlü bir sistemin daha düşük bakım masrafı ile çalışmasını sağlarken; üretimde aksama, işleyişin durması veya yaşam alanında durma gibi riskler engellenir. Ayrıca insan ve ortam sağlığını riske edebilecek elektrik çarpması veya yangın gibi risklerin de engellenmesi sağlanır.
Faz Koruma Rölesi Nerelerde Kullanılır?
Bu koruyucu röleler, bazı sensörlerin bağlantıları ve elektronik devrelerin yardımı ile çalışmalarını yürüten ekipmanlardır. Örnek olarak sensörler elektrik devresi içerisinde bulunan faz sıralamalarını takip ederken; eğer sıralamada bir sorun bulunmuyorsa, devrenin çalışmasını sürdürmesini sağlar. Ancak bir hata ile karşılaşılıyorsa röle sayesinde devre hızlı bir şekilde kesilir ve ortaya bir uyarı çıkarılarak güvenlik önlemleri alınması sağlanır.
Faz koruma rölesi çalışma sistematiğine bağlı olarak bu tip röleler özellikle günümüzde endüstriyel tesislerde mutlak bir şekilde kullanılır. Çünkü fabrikalar gibi ortamlarda elektrik sistemlerinde ve tesisatlarında bazen kompresör, bazen motor, bazen pompa istasyonları gibi sistemler bağlı olarak çalışırken yüksek güvenlik gerektir. Yine ticari tesis ve binalarda da özellikle klima ve ısıtma sistemleri gibi cihazları bu röleler sayesinde korumak mümkündür.
Tarımda kullanılan dev makineler ve sulama mekanizmaları ya da enerji üretiminde güç santralleri ve üretim tesisleri bu röleler sayesinde korunur. Hastanelerde özellikle büyük boyutlu medikal cihazlarda yüksek güvenlik için bu ekipmanlar tercih edilirken, konutlarda ise ev cihazlarının korunması ve faz hatalarını önlenmesi için ihtiyaç duyulur. Ayrıca günümüzde elektrikli ulaşım sağlayan tramvaylar ve trenler gibi noktalarda ya da telekomünikasyon sistemlerinde de faz problemlerine karşı bu ekipmanlara ihtiyaç duyulmaktadır.
