Son yıllarda birçok iş alanında ve yaşam alanında çözümlerin daha pratik ve teknoloji ile elde edilmesi açısından otomasyon kavramı sık kullanılabilir hale gelmiştir. Birçok noktada değişen otomasyon teknolojileri yer alırken, en temel teknolojilerden birisi ise elektrik otomasyon olarak ifade edilebilir. Bu kavram elektriğin bulunduğu yerlerde kontrolü daha pratik bir şekilde sağlamak için geliştirilmiş sistemler ile ifade edilebilmektedir.
Elektrik otomasyon, tümleşik sistemler olarak kurulan bir yapı ortaya koyarken; bugün yaşam ve çalışma alanlarında büyük bir kolaylık ortaya koyduğu için tercih edilmektedir. Elektrik enerjisinin var olduğu ve ihtiyaç oluşturduğu her noktada kullanılabilecek bu otomasyon sistemleri, elektriği daha kolay ve verimli bir şekilde yönetebilmeyi ve kullanabilmeyi sağlamaktadır. Bu neden ile özellikle en basit yapı ile bugün evlerimizde yer aldığı gibi enerji santrallerinden endüstriyel tesislere ve hastanelerden stadyumlara kadar birçok noktada bulunmaktadır.
Elektrik Otomasyon Nedir?
Elektrik otomasyon olarak ifade edilen kavram; elektrik enerjisi gücünü kolaylıkla yönetebilmek ve kontrol altında tutabilmek için kullanılan otomasyon teknolojisidir. Endüstriyel tesislerden apartmanlara veya evlerden işletmelere kadar her noktada yaygın bir şekilde kullanılırken, temel amaç; daha verimli, güvenilir ve pratik bir şekilde insan müdahalesine daha fazla ihtiyaç duymadan elektrik enerjisini kullanabilmektir.
Günümüzde elektrik otomasyon ile ilgili bilinen değişen otomasyon sistemleri çeşitleri arasında aşağıda ifade edilebilecek otomasyon türlerinden bahsetmek mümkündür.
- SCADA olarak adlandırılan sistemler uluslararası bir şekilde yaygın kullanımı görülen şekilde “Gözetimsel Kontrol ve Veri Toplama” anlamına gelmektedir. Bu sistemler özellikle endüstriyel faaliyetlerde elektrik enerjisinin daha kolay bir şekilde takip edilmesi, kontrol edilmesi ve yönetilmesi için kullanılır. Kontrol cihazları ve sensörler gibi ekipmanlar sistem boyunca verileri toplayarak analiz eder ve daha optimize sistemler elde edilmesine yardımcı olur.
- İnsan-Makine Ara Yüzü olarak bilinen HMI otomasyon sistemleri, insanın makine ile etkileşimini daha kolay bir hale getirirken; sadece bir mouse ya da klavye kullanımı ile bilgileri kontrol etmesini ve düzenlemesini sağlar.
- Otomasyon için kurulabilen ağlar ise örnek olarak endüstriyel tesislerde farklı sistemlerin bir arada işleyişini genellikle veri aktarımı sayesinde akıllı yazılımlar ile sağlayabilmektedir.
- PLC olarak bilinen “Programlanabilir Mantık Denetleyicisi” isimli sistemler endüstriyel otomasyonun temelini oluştururken, bu sistemler de bir elektrik otomasyon mantığına sahiptir. Çalışmaları bilgisayar tabanı ile gerçekleşirken, analog ve dijital sinyaller vasıtasıyla tüm işlemler kontrol edilir ve sistemlere bağlı bir şekilde bazen üretim bantları, bazen robotik kollar ve bazen otomatik üretim sistemleri kullanılabilir hale gelir.
- Veri toplama için kullanılan sistemler de birer otomasyon anlamına gelirken, analog bilgileri ve dijital bilgileri bir araya getirerek örneğin basınç, sıcaklık ya da akım farklarını analiz eder ve önemli veriler sağlayarak işleyişe yardımcı olur.
Elektrik Otomasyon Avantajları Nelerdir?
Günümüzde elektrik otomasyon ile birlikte elde edilen en önemli avantajlar daha düşük enerji kullanımı ile fatura tasarrufu, ölçülebilir verilerin elde edilmesi, pratik bir kontrol ve enerji tasarrufu olarak ifade edilebilir. Çünkü bu avantajlar ile birlikte teknolojiden yararlanılması vasıtasıyla işleyişte daha kolay, ölçülebilir ve daha üretken yani optimize bir yapı elde edilebilir.
Elektrik otomasyon bir nevi otomatik kontrol oluşturma anlamına gelirken, bu durum tasarruf ortaya koymakta ve elektrikli cihazlar ya da sistemlerin ister bir ev ortamında ister bir fabrikada ya da bir hastanede daha verimli çalışmasını sağlamaktadır. Özellikle günümüzde akıllı cihazlar ile kontrol edilebilen bu otomasyonlar, ticari veya konut elektriğinde kablosuz kontrol dahi sağlarken; ev aletleri, üretim makineleri, aydınlatma, ısıtma veya soğutmanın kolaylıkla sağlanmasına yardımcı olur.
Otomasyon vasıtasıyla bugün yapılarda hangi noktada daha tasarruflu bir şekilde enerji kullanılabileceği belirlenebilmektedir. Örneğin; tam zamanlı bir şekilde kontrol ile ısıtma, soğutma, bir fırının çalışması veya bir motorun devreye girmesi sağlandığı için faturalarda ekonomi sağlanabilmektedir. Üstelik otomasyon sistemleri kişiselleştirilebilir veya bir kurum için özel bir hale getirilebilir. Tahminler yerine elde edilen veriler ile enerjinin daha faydalı ve istenilen sınırlar içerisinde kullanılması açısından otomasyon büyük katkılar sağlayabilir.
Günümüzde elektrik otomasyon diğer otomasyon sistemleri yani endüstriyel otomasyon veya akıllı yazılımlar gibi her çerçeve ile birlikte ortaklaşa bir çalışma gösterebilmektedir. Daha fazla yaygınlaşmasını sağlayan bu avantajı, bir sisteme veya en basitinden bir cihaza ulaşan ve cihazdan çıkış gerçekleştiren elektrik enerjisini kontrol altında tutmayı sağlayabilmektedir. Sorunları daha kolay bir şekilde çözebilmek, işleyişi daha pratik bir hale getirebilmek ve tasarruf sağlayabilmek için otomasyon bugün ticari veya yaşamsal her yapıda yer alabilmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Elektrik otomasyon görevleri nelerdir?
Otomasyon elektrik ile ilgili sistemlerin tümünde işleyişi pratik bir hale getirerek, kontrol altında tutabilmeyi ve sorunları daha pratik şekilde çözebilmeyi sağlar.
Otomasyon mühendisi nedir?
Otomasyon mühendisleri elektrik gibi birçok farklı konuda lisans eğitimini tamamlayan ve bu konu üzerindeki teknolojilerde çalışma gerçekleştiren mühendislerdir.
