Gerilim yani voltaj olarak bilinen elektriksel kavramın kullanım alanlarında ve dağıtımda alçak veya yüksek gibi ölçekler ile yer aldığı bilinmektedir. Bu gerilim türleri içerisinde de özellikle alçak gerilim farklı bir kavram olarak karşımıza çıkar. Bir diğer karşılığı da düşük voltaj olarak bilinen bu kavram, her ülkede farklı bir yapıya sahip olurken; ülkemizde de ulusal olarak belirlenmiş standartlar ile farklı noktalarda kullanılmakta ve farklı bir değer ortaya koymaktadır.
Alçak Gerilim Nedir?
Alçak gerilim genel olarak 1000V yani 1 kV ve daha düşük alternatif akım (AC) ya da 1500V yani 1,5 kV ve daha düşük doğru akım (DC) gerilim anlamına gelmektedir. Genellikle uluslararası standartlarda da ve elektrik mühendisliği alanında da tanımlama için bu açıklama yaygın olarak kullanılmaktadır.
Gerilim yani voltaj bir iletken malzemenin iki ucu arasında ortaya çıkan potansiyel enerji değişimini ifade eder. Eğer bu enerji değişim miktarı 1000V altında olursa, ortaya çıkan gerilim türü alçak gerilim olarak ifade edilir. Eğer elektrik herhangi iki nokta arasında aktarılacak ya da özellikle uzun mesafede aktarım yapılacak ise yeterli bir değer olarak bu gerilim türünün kullanılması mümkün olmamaktadır. Çünkü bu gerilim türünde güç çok fazla düşüş gösterebilirken, enerji kaybı ile karşılaşılabilmekte ve yüksek gerilim ihtiyacı bulunan trafo gibi noktalarda gerilimin düşürülerek sonrasında kullanıcıya yani ev ve iş yerlerine aktarımı sağlanmaktadır.
Elektrik enerjisinin kullanıcıya aktarılması için üretim gerçekleştirilen enerji santralleri veya şebekelerinden kullanıcıya bir iletim hattı oluşturulması gerekir. Örneğin; şehir dışındaki bir güneş enerji santralinde üretilen elektriğin kullanıcıya ulaştırılması için bir iletim hattı ile konutlara elektrik şebekesi ulaştırılır. Bu tarz uzun bir iletim hattında enerji uzun bir mesafe ile taşındığı için gerilimin düzeyi yüksek bir noktaya çekilir. Ancak sonrasında trafo üzerinden geçen gerilim özellikle ev kullanıcısına ulaşırken gerilim değerinin düşürülmesi gerekir ve bu noktada düşük voltaj vasıtasıyla kullanıcıya elektrik enerjisi aktarılır.
Alçak Gerilim Kaç Volt?
Gerilim denildiğinde voltaj değerleri en önemli kavram olarak ifade edilirken, her ülkeye ve her ülkenin standartlarına bağlı olarak gerilim açısından alçak gerilim ve yüksek gerilim için değerler ifade edilir. Genel olarak dünya standartlarında 50 ile 1000 V arasında düşük voltaj değeri ifade ediliyorsa de kullanıcı açısından 220-380 V arasında bir rakamdan bahsetmek mümkündür. Hatta Türkiye’de de özellikle konut ve iş yeri kullanıcısı için bu değer ifade edilebilir.
Türkiye için düşük voltaj açısından oluşturulan aralıkta genellikle 220-380 V aralığında bir değer bulunduğu görülebilmektedir. Tüketici ev içerisinde veya işletmesinde kullandığı elektrikli cihazlar, makineler, televizyonlar, iletişim cihazları veya beyaz eşyalarda bu aralıkta bir voltaj ile kullanım gerçekleştirir. Aslında etkin olarak düşük voltaj için 1000 V sınırına ulaşana kadar belirleme yapılmış olduğundan dolayı 1000 V dahi düşük voltaj olarak ifade edilir ve altındaki her değer aynı aralıkta görülür.
Akım türü açısından bakıldığında alçak gerilim için aralıklar daha önce ifade edildiği şekilde alternatif akımda 0-1000 V aralığında ve doğru akım türünde ise 0-1500 V aralığında belirlenmiştir. Bugün dünyanın farklı ülkelerinde alternatif ve doğru akım değişen noktalarda değişen standartlar ile bazen tek başına bazen birleşik olarak kullanılmakta ve buna göre de voltaj değerleri değişim göstermektedir. Ancak her koşulda dünyanın her ülkesinde aralıklar değişim gösterse de özellikle ev ve iş yeri kullanıcısı ile sanayi tesisi kullanıcısı için düşük voltaj gerilim ülke standartlarına göre belirlenir ve kullanıma son olur.
Alçak Gerilim Nerelerde Kullanılır?
Güvenli ve verimli bir şekilde elektrik enerjisi kullanımı gerçekleştirmek için alçak gerilim bugün elektrik iletiminde son aşamayı oluşturan yani trafodan sonra elektriğin ulaştığı bina içi elektrikli cihazlar ve sistemlerde kullanılır. Temel olarak da evler, ticari binalar, fabrikalar, ulaşım sistemleri ve enerji sistemlerinde kullanıldığı ifade edilebilir.
Daha detaylı bir şekilde düşük voltaj için kullanım alanlarını incelemek gerekirse, ülkemizde ve birçok dünya ülkesinde özellikle günlük hayat için kullanılan elektrik akımından bahsetmek mümkündür. Bilindiği üzere bugün ev ve iş yerlerinde kullanılan bilgisayarlar, çay makineleri, televizyonlar, ampuller, bulaşık makineleri veya buzdolapları 220 V değeri ile çalışır. Sanayi tesislerinde de 3 fazlı akım kullanılırken, AC akım 380 V olarak tercih edilir. Bu değerler düşük voltajın günlük hayatta en çok kullanım gösterildiği yerlerdir.
Kullanım alanlarını farklı bir şekilde incelemek gerekirse alçak gerilim için aşağıdaki kullanım noktalarından detaylı bir şekilde bahsetmek de mümkündür.
- Günlük hayatta en yaygın kullanım elbette ev ve konutlardaki priz, ev aletleri ve aydınlatma sistemlerinde görülür.
- Ticarethaneler, bürolar ve işletmelerde de bilgisayar, havalandırma ya da güvenlik gibi yapılarda bu gerilim değerleri kullanılır.
- Şehir taşımacılığı ve altyapı sistemlerinde örneğin trafik lambaları ya da metro gibi taşımacılıkta bu değerlere ihtiyaç duyulur.
- Üretim açısından sanayi tesislerinde makineler, panolar ve motorlar bu değerler ile kullanılır.
- Yenilenebilir enerji için ihtiyaç duyulan güneş enerjileri veya rüzgar türbinlerinde de çoğu zaman doğru akım çıkışı düşük voltaj ile gerçekleştirilir.
Alçak Gerilim Dağıtım Panosu
Elektrik iletiminin kontrolü ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirilmesi için bugün yapılarda özellikle alçak gerilim dağıtım panosu kullanımı yer alabilmektedir. Maksimum 1000 V gibi bir gerilim değerine ulaşan şekilde elektriğin daha kolay kontrol edilmesi ve devreler için ayrılması açısından bu panolar kullanılırken, pano içerisinde de koruyucu ekipmanlar, sigortalar, devre kesiciler ve kablo bağlantıları yer alır.
Çok yaygın bir şekilde kullanılan düşük voltaj dağıtım panoları bugün apartmanlar, fabrikalar, okullar, hastaneler ve iş merkezleri gibi birçok noktada görülebilmektedir. Enerji tüketimini takip etme ve organizasyon oluşturma gibi avantajlar sağlayan bu panolar entegre yapıları ile birlikte otomasyon sistemlerine veya güvenlik sistemlerine bağlanabilmekte ve enerjinin merkezini oluşturabilmektedir. Ayrıca alçak gerilim ile elde edilen ekonomi, esneklik, verim, güvenlik ve pratiklik avantajları açısından da panolar büyük rahatlık sunmaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular
Alçak gerilim kaç volttur?
Türkiye standartlarında sıfırdan 1000 volt değerine ulaşana kadar ki voltaj değerleri bu şekilde ifade edilir.
Alçak gerilim nerelerde kullanılır?
Günlük hayatta apartmanlar, konutlar, işletmeler, iş yerleri veya elektrikli aletler gibi birçok sistem için şehir şebekesinde son noktada düşük voltaj yer alır.
